Ruminantla ilgilenen uzmanlar çiftliklerde rumen verimliliğinin hesaplanmasında yardımcı olunacak bir dizi indikatörleri Rumen Verimliliği Tetkiki(REI) olarak tanımlamakta.
Rumen Verimliliğinin Tetkikinin amacına yardımcı olmak için,üreticiler ve beslemeciler,gerçek hayatta çiftlik koşullarında çalışmanın yem yararlanmayı değerlendirdiğini belirtmekte.Kaynaklar,tecrübeli süt çiftliklerindeki anketler,uluslararası uzman görüşleri ve saha tarafından onaylanmış derlemelere göre verimliliği değerlendirmede 9 ölçü olduğunu belirtmekte.
- Ruminasyon aktivitesi
- Vücut kondüsyonu
- Rumen doygunluğu
- Hareket
- Temizlik
- Dışkı kıvamı
- Dışkı elemesi ve sindirilmeyen taneler
- Süt performansı ve yem verimliliği
- Çevre
Odaklanılması gereken 4 ölçü
1. Ruminasyon aktivitesi
Ruminasyon aktivitesi,rumen fonksiyonu ve sağlığı ile bağlantılıdır.Ruminasyon aktivitesinin eksikliğinin görülmesi asidozis esnasında rumen motilitesinin(hareketliliği) azalması sebebiyle olabilir.Araştırmalar gösteriyor ki optimum ruminasyon 400-500 dk/gün arasında olmalıdır.400 dk/gün altında olan ruminasyonda rumen sağlığının kötü ve muhtemelen SARA(Subakut rumen asidozu)’nın olduğunu belirtir.Çiftliklerdeki denetlemelere göre optimum olmayan ruminasyonun gözükmesi % 69 oranındadır.
2. Hareket
Hareket ve rumen sağlığı arasındaki ilişki iyi kurulmuştur.Topal inekler rumende yüksek seviyede histamin üretimi ve entotoksin bakteri üretimi yaparlar ki bu da Sara ile ilişkilidir.
Hareket skoru 1 ile 5 değerleri arasında belirlenmiştir.Topallık,yem tüketimindeki süreyi ve netice olarak süt üretiminin azalmasına sebep olmakta.Topallık,yetiştiriciler için hem tedavi ücretleri hem de süt kaybı sebebiyle oldukça maliyetlidir aslında ölçülen rakamlara göre 270-540 kg arasında laktasyonda süt kaybına neden olmaktadır.Çiftliklerde ki denetlemelere göre topallık % 72 oranındadır.
3-Dışkı Kıvamı
Dışkının kıvamı (skor 1-5 arası) sindirim fonksiyonunun yansıması olarak değerlendirilmektedir.Akışkan sıvı dışkı kıvamı kötü rumen verimliliğini bundan dolayı geçiş oranının artmasına muhtemelende dengesiz bir beslemeyi ve ince bağırsakta fermantasyonun artmasına sebep olmakta.Dışkı eleği,sindirilmemiş partiküllerin veya tanelerin ve lif boyutunun varlığının ölçülmesini tavsiye etmektedir.Sindirilmemiş tanelerin dışkıda bulunması kötü rumen verimliliği ile ilişkilidir.Ayrıca geçiş hızının artması nedeniyle dengesiz veya düşük besin sindirimi ile sonuçlanmaktadır.Denetlemelere göre optimum olmayan dışkı kıvamı % 46 oranındadır.
4-Süt Performansı
Süt içeriğinin verimi rumen verimliliğinin sonucudur.Süt yağı direkt olarak rumen pH sı ve tüm foksiyonları ile ilişkilidir.Çoğu ülkelerde süt fiyatları,süt yağı seviyesine göre ücretlendirilmektedir.Ancak bizim ülkemiz buna dahil olmamaktadır.Bir çok çiftliklerde süt yağı % 3.8’in altındadır.
Rumen tamamlayıcısı olan canlı mayanın faydaları
Anketler aracılığı ile elde edilen literatürlere ve göstergelere göre çoğu çiftliklerde optimum seviyede olmayan rumen göstergelerine ulaşılmaktadır bu da süt çiftliklerinin performansını yansıtmakta.Ülkelere göre yapılan çalışmalarda %20-30 SARA’nın rastlanma oranları rapor edilmiştir.Rumen verimliliğini geliştirmek için rumen spesifik canlı maya kullanılmıştır.Yapılan tüm araştırmalara göre (14 deneme,1600 süt ineği) ilginç sonuçlar görülmüştür.Standart koşullarda(Stres faktörü olmadan) canlı maya kullanımı yemden yararlanmada önemli gelişmeler ve tutarlı sonuçlar göstermiştir.Yemden yararlanma % 3.5 yağa göre düzeltilmiş süt verimi/Kuru madde tüketimine göre % 3 artış göstermiş.Stres altında yapılan çalışmaya göre ise % 6-9 oranında artış göstermiştir.
Çeşitli bölgelerde SARA’nın görülme sıklığı
İtalya : 10 sürüde
İrlanda : Otlanan sürüde
İran : 10 sürüde
Amerika : Erken laktasyon(yeni doğum yapanlarda)
Kaynaklar ;
*Levucell SC (Saccharomyces cerevisiae CNCM I-1077)
Burak Çemrek
