Köpekler, çiftlik ve sürüleri hırsızlık ve yabani vahşi hayvanlara karşı korumak için yaygın olarak kullanılır.Ülkemizde köpekler işletmelerde serbest olarak hareket etmektedirler ve genelde taşıyabilecekleri parazitlere karşı düzenli ilaçlanmazlar. İşletmelerde ölen hayvanlar ve içorganları yine köpeklerin beslenmesinde kullanılır,buda konak- arakonak geçişini sağlayarak parazitlerin döngüsünü tamamlar ve köpeklerden çiftlik hayvanlarına bulaşan paraziter hastalık riskini artırır.Ekonomik kayıplara neden olan parazitlerin önemli olanları ve korunma yolları aşağıdadır;
Neosporosis:
Etken Neospora caninum adlı protozoondur.Köpeklerde bulunan bu parazitinin ookist adı verilen yumurtaları köpek dışkısı ile saçılır. Sığır, koyun ve keçilerde abortlara sebep olabildiği gibi zayıf ve düşük kondüsyonlu olarak doğan enfekte buzağılarda ayağa kalkamama gibi nöromusküler bozukluklar gözlenir.
Echinococcosis:
Etken köpeklerin bağırsaklarında ergin formda bulunan Echinococcus granulosus’un adlı parazitin larvalarıdır.Çiftlik hayvanları parazitin arakonakçısı olurlar.Köpeklerin dışkılarından saçılan parazit yumurtaları ağız yoluyla alındıktan sonra iç organlarda hatta beyinde değişen büyüklüklerde içerlerinde larva bulunan kistlere sebep olur.
Kistli organların köpeklere verilmesi ile parazitin yaşam döngüsü tamamlanmış olur ve larvalar köpeklerde ergin parazitlere dönüşerek yumurta saçılımı devam eder.
Coenurosis ( Delibaş ):
Etken köpek, tilki, çakal gibi karnivorların ince bağırsaklarında yaşayan Taenia multiceps’in larvası olan Coenurus cerebralis’dir.Çiftlik hayvanları parazitin arakonakçısı olurlar.Beyinde değişen büyüklüklerde kistler oluşturarak merkezi sinir sistemi bozukluklarına sebep olurlar.Çiftlik hayvanlarında kendi etrafında dönme, başı sağa yada sola bükülü tutma ve başı biryere dayama gibi klinik belirtiler gözlenir.
Korunma:
Köpek dışkılarından saçılan yumurtalar hastalıkların yayılmasında önemli rol oynar. Bu yüzden köpeklerin gelişigüzel dışkılamaları önlenmelidir. Köpeklerin yoğun yaşadığı meralara sığır, koyun ve keçilerin sokulmaması ve yine köpeklerin ağıl ve ahırlara yaklaştırılmaması önem taşımaktadır.
Echinococcosis ve Coenurosis’te enfekte sakatatların köpekler tarafından yenilmesi,parazitin döngüsünü tamamlayacağından engellenmelidir.Sakatatlar gömülerek imha edilir.
Neosporosis’te hastalığın bulaşma yollarından birisi de kontamine atıktır. Böyle fötusların köpekler tarafından yenilmesi engellenmelidir.
Çiftlik ve çoban köpeklerinin parazitler yönünden düzenli ilaçlanması arakonakçı olan çiftlik hayvanlarının enfekte olmasını engelleyerek ekonomik kayıpların önüne geçecektir.
Erhan ÇETİN
Veteriner Hekim
Proyem Teknik Destek Yöneticisi
