Botulismus, dünyada sporadik olarak gözlenen Clostridium Botulinum adlı anaerobik bakterilerin salgıladığı toksinlerin su ve yemlerle (saman,silaj,yonca,çayır otu v.s) alınmasıyla meydana gelen ve sinirsel semptomlarla karakterize bir hastalıktır.
Cl.Botulinum çevre şartlarına çok dirençli sporlar oluşturabilen gram (+) bir basildir.Toprakta ve sağlıklı sığırların mide-barsak kanalında saprofit olarak bulunan bu bakteri uygun koşullarda (proteince zengin,çürümüş,kokuşmuş hayvan ve bitkisel maddelerde) çoğalarak bulundukları ortama nörotoksik etkili ekzotoksin sentezlerler.Bilinen 8 serotipi bulunup sığırlarda etkili olan C ve D serotipleridir.Sığırlar diğer canlılara göre Cl. toksinlerine daha duyarlıdırlar.Protein ve mineral eksikliği bulunan sığırlar,meralarda otlarken karşılaştıkları kadavra ve kemikleri yiyerek de toksinleri alabilirler.
Morbidite değişken olup,mortalite(ölüm oranı) yaklaşık %100 oranındadır.Alınan toksinin miktarına göre klinik semptomlar 1 ila 30 gün içinde gözlenir.Klinik belirtiler;
-Halsizlik,tutuk yürüyüş
-Arka bacaklardan başlayıp ön tarafa doğru seyreden felç durumu
-Kaslardaki tonus kaybına bağlı damla damla idrar yapma
-Rumen hareketlerinin tamamen durması veya yavaşlaması
-Gögüs üzeri yada yan tarafına doğru yatalak hal
-Çiğneme ve yutma hareketlerinde zayıflama
-Ağzın kolaylıkla açılması,dilde paraliz ve salivasyon.
-Akciğer kaslarının paralizine bağlı solunum yetmezliği sonucu ölüm
Botulismus hastalığına karşı tedavi sınırlı olup sahada yapılan bazı
uygulamalar şunlardır;
-Erken dönemde hiperimmun serum uygulamaları
-Rumen (işkembe) yıkama ve parafin likit,magnezyum sülfat gibi sürgütler kullanarak içeriği boşaltma
-Rumen sondası ile besleme
-Neostigmin uygulaması
-B1-B6 vitamin enjeksiyonları şeklindedir.
Esas olarak koruyucu aşı uygulaması yapılmalıdır.Bu amaçla Cl. Botulinum’a karşı hazırlanmış bivalan toksoid aşılar 14 gün arayla uygulanır.Kazanılan bağışıklık 6 ay süreyle hayvanı koruyacağı için yılda 2 kez tekrarlanması önerilir.
Erhan ÇETİN
Veteriner Hekim
Proyem Teknik Destek Yöneticisi
